MIZO HNAM INPUMKHAT NAN TAWNG

 HMAN TLAN THEIH-
  MIZO |AWNG HMAN UAR
                                                        -  Kamliana Lhouvum
Mizo tih awmzia chu “ Tlang mi emaw, tlangrama cheng emaw ” ti i la, kan sawi sual tam pui awm lo ve. Hmanlai kan pi leh put e hunlaiah kha chuan “ Mizo” tih \awngkam tak hi a awm lo niin a hriat a; Mizo tih \awngkam lo pian chhuahna a la rei lo tihna a nih ber chu.
Tunlaiah hian Mizo ni-a inchhal duh lo leh Mizo |awng( Duhlian \awng) kan hman lai meka hi ‘ Mizo |awng a ni lo, Mizo \awng chu heng- Hmar, Lusei, Lai, Mara, Thadou, Vaiphei,Paite, adt. \awng te hi Mizo \awng vek an ni; Duhlian \awng chauh hi Mizo \awng a ni bik kher lo” tia Mizoram official language pawh hmang duhdah leh ngaihthah kan tam ta riau mai.
Kan hriat \heuh angin Zohnahthlakte (Chhinlung chhuak) zingah hian Mizoram chauh hi Zohnahthlakte’n  ram kan neih chhun a ni a; Amaherawhchu, Zohnahthlakte hian \awng hran \heuh kan nei hlawm a, Chibil hnambil kan tam em avang leh kan awmna hmunte a lo hran tak hlawm avangin Chin-Kuki-Mizo tih tein kan inkhai khawm kan ta a; Myanmar lama Zohnahthlak chengte chu Chin tiin an invuah a, Mizoram pawn lam- Manipur, Nagaland, Assam,Meghalaya, adt –a chengho hi Kuki tiin an invuah hrang leh a, Mizorama chengte chu Mizo tiin. Mizorama cheng Zohnahthlakte hi Mizo tia hriat lar bik kan ni a; Mizoram pawn lama awmte erawh an intimizo vak lo nit e pawhin a lang.
Tun hnuah hian Mizorama cheng Zohnahthlakte zingah ngei pawh mahni hnambil \awng dah san tum luat avang leh a population ang zawng pawha an lo tam deuh tak avanga Mizo \awng hnualsuat tuma mahni hnambil \awng chawisan tum ta tlat pawh kan tam ta hle mai. Inpumkhatna mit a\anga thlir phei chuan thil \ha lo tak niin a lang a ni.
Mizoramah kan cheng a nih chuan Mizo |awng ( Duhlian \awng ) hi  kan state official language atan pawm tlan a ni tih kan hriat thar a ngai. Chutihlai mek chuan,  Manipur, Assam, Nagaland, etc te leh Myanmar  rama zohnahthlakte tan Duhlian \awng hi an ram \awng a ni kher lo ang. Chuvangin, Mizo tih hian Mizoram state-a chengte bak hi min huapzo tak tak lo. Mizorama cheng kan nih chuan Duhlian \awng hi Mizorama zohnahthlak hnam hrang hrangte \awng hman tlan ber leh thiam tlan berah kan nei mai tur a ni. Kan lo thiam \ha vak lo a nih pawhin thiam ngei ngei kan tum tur a ni.
Zohnahthlak, Mizorama chengte hi hnam hrang hrang, \awng hrang hrang hmangte kan nih nuk hlawm avangin chi leh chi, hnam leh hnam inkarah pawh innghirnghona leh inhmuh thiam lohna thleng palh thei venna atan pawh “ Mizo \awng” hi a pawimawh hle mai. Kan zohnahthlakpui Manipur-a chengteho khuan a tam zawkin Kuki tiin inchhal mah se, tam takin Kuki tia inkhai khawm chu an duh lo a, Thadou, Paite, Hmar, Gangte, Zou, Vaiphei, etc tia inkhai khawm diat diat an duh zawk a; anmahni hnam \awngin an \awng hrang \heuh bawk a, common language an nei ve thei miah lo. Chumi avang chuan, an inkarah innghirnghona leh chibinga inlak hran duhna thinlung a lo piang chhuak a, zohnahthlakte ngei ngei pawh an indo phah reng bawk a ni.
Mizorama chengte hi kan vannei a, \awng hman tlan theih “ common language” kan nei thei ringawt pawh hi kan vanneihna tibelhchhahtu a ni kan ti thei awm e. Mi \henkhatte’n Mizote chu Luseiho bik chauh ni anga an ngai leh Luseiho \awng chauh hi engah nge Mizo \awng atan kan pawm bik ang? tiin ngaih dan an nei fo \hin. Ngaihtuah chian pawh a \ul reng bawk a ni.Mizo \awng atana kan hman tlan theih tura Duhlian \awng pawm a nihna chhan ni bera lang chu- Luseiho/ Sailoho kha rorel thiam leh mi hui khawm thiam tak an ni a; tin, an \awng pawh zohnahthlak tam zawkte pawhin an thiam tlan theih ber tura ngaih a nih vang a ni.
Heti anga \awng hman tlan theih kan neih avang hian Mizorama cheng zohnahthlakte inkarah inkungkaihna \ha zawk a lo awm a, inunauna \ha zawk kan lo neih theih phah bawk. A hnam ang zawnga hmalakna leh \anrualna kawngah pawh hnam dangte thik tham khawpin kan insuihkhawm \ha ta reng bawk a ni.
Bible-in, “ A lan dan angin ngaihtuah suh u” a lo ti a. Ni, a rampum huapa hmasawnna leh inpumkhatna atan \awng hi a pawimawh hle tih hi ngun taka ngaihtuah chian a lo ngai reng a ni. |awng hman tlan theih kan neih avanga zohnahthlak Mizorama awmte kan inpumkhat a, kan inpawh theih phah a ni tih te hi kan theihnghilh hauh loh a \ha bawk ang. Amaherawhchu, Mizo \awng( Duhlian \awng) chauh hi Mizo \awng a ni lo tih erawh kan hriat chian a \ul. Heng- Thadou, Hmar, Vaiphei, Paite, Lai, Mara, Gangte, etc \awngte pawh hi Mizo \awng/ Zofate \awng an ni vek a ni. Heng kan han sawi tak zawng zawngte leh zohnahthlak hnam hrang hrangte’n intluk tlang leh inpawh tlang taka min siamtu leh min awmtirtu chu kan official language hi a ni a; chu chu Mizo \awng tia kan sawi \hin Duhlian \awng hi a ni. Mizo \awng leh zohnahthlakte tawng ( Zo\awng) hi kan hriat fiah a \ul tak meuh meuh.
Hawh u! Kan ram \awng official language hi i zir \ha leh teh ang u khai! Mizo Grammar leh Composition te pawh i ngai pawimawh thar ang u. |awng khat, ze thuhmun, thlahtu hmun khat, chhulkhat chhuak, chhinlung chhuak kan nih kha maw! Mizorama zofate mai ni loin khawvel hmun hrang hranga zohnahthlak awm zawng zawngte kan inpumkhat theihna tur leh kan insuihkhawm leh theihna tur \ha ber chu- |awng khat ( official language)  kan pawm tlan theihna hi a ni ngei ang. chutihrual rualin, official language lote pawh zo\awng an ni lo chuang lo; zohnahthlak \awng a ni vek a ni.

Insuihkhawm zai i rel ang u!

Post a Comment

0 Comments